1. Tổng quan về xu hướng Net Zero
1.1. Khái niệm Net Zero
Đảo Cát Bà đang hướng tới Net Zero (Ảnh: sưu tầm)
Net Zero, hay còn gọi là phát thải ròng bằng 0, là mục tiêu cân bằng giữa lượng khí nhà kính được thải ra và lượng khí được hấp thụ hoặc loại bỏ khỏi khí quyển. Điều này có nghĩa là lượng CO₂ phát sinh từ các hoạt động kinh tế, giao thông, sản xuất và sinh hoạt sẽ được giảm thiểu tối đa, đồng thời được bù đắp bằng các giải pháp hấp thụ như trồng rừng, sử dụng công nghệ thu giữ carbon hoặc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.
Net Zero không chỉ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn tạo điều kiện để phát triển bền vững, duy trì môi trường sống trong lành cho thế hệ tương lai. Đây là xu hướng tất yếu đang được nhiều quốc gia và địa phương trên thế giới theo đuổi nhằm bảo vệ môi trường và đáp ứng các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính.
1.2. Tầm quan trọng của Net Zero đối với phát triển bền vững
Việc hướng đến Net Zero có vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề môi trường và kinh tế:
Hạn chế tác động của biến đổi khí hậu: Giảm phát thải khí nhà kính giúp kiểm soát hiện tượng nóng lên toàn cầu, băng tan và các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên: Giảm ô nhiễm không khí, nước và đất, giúp duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng môi trường.
Thúc đẩy chuyển đổi năng lượng sạch: Khuyến khích việc sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió thay thế nhiên liệu hóa thạch, góp phần xây dựng nền kinh tế xanh.
Nâng cao chất lượng sống: Hạn chế khói bụi, ô nhiễm tiếng ồn và nguồn nước bị ô nhiễm, tạo môi trường sống tốt hơn cho con người.
Net Zero đóng vai trò rất quan trọng trong phát triển bền vững (Ảnh: sưu tầm)
1.3. Xu hướng Net Zero trên thế giới và tại Việt Nam
Nhiều quốc gia trên thế giới đã cam kết đạt được Net Zero vào năm 2050, với những chính sách mạnh mẽ về giảm phát thải, thúc đẩy nền kinh tế xanh và chuyển đổi năng lượng sạch. Điển hình như:
Liên minh châu Âu (EU): Đặt mục tiêu trở thành khu vực đầu tiên trên thế giới đạt Net Zero vào năm 2050, với các chính sách cắt giảm khí thải trong ngành công nghiệp, giao thông và nông nghiệp.
Hoa Kỳ: Đề xuất hàng loạt biện pháp như giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo và công nghệ thu giữ carbon.
Trung Quốc: Cam kết đạt đỉnh phát thải CO₂ vào năm 2030 và tiến tới Net Zero vào năm 2060.
Tại Việt Nam, chính phủ đã đặt mục tiêu đạt Net Zero vào năm 2050, theo cam kết tại Hội nghị COP26. Để đạt được mục tiêu này, các thành phố lớn và các điểm du lịch trọng điểm đang triển khai các kế hoạch chuyển đổi theo hướng bền vững.
Xu hướng Net Zero tại Cát Bà là một trong những ví dụ điển hình của nỗ lực này, khi địa phương đặt mục tiêu trở thành đảo du lịch không phát thải carbon đầu tiên của Việt Nam.
2. Vì sao Cát Bà cần theo đuổi xu hướng Net Zero?
2.1. Net Zero giúp Cát Bà phát triển du lịch bền vững
Việc triển khai các giải pháp Net Zero không chỉ giúp Cát Bà giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường mà còn mang lại nhiều lợi ích dài hạn:
Nâng cao giá trị du lịch xanh: Du khách ngày nay có xu hướng lựa chọn những điểm đến thân thiện với môi trường. Việc xây dựng Cát Bà theo mô hình du lịch không phát thải sẽ giúp nâng cao hình ảnh của địa phương trên bản đồ du lịch quốc tế.
Thu hút đầu tư và cơ hội hợp tác quốc tế: Nhiều tổ chức, quỹ đầu tư đang quan tâm đến các dự án phát triển bền vững. Khi theo đuổi xu hướng Net Zero tại Cát Bà, địa phương có thể thu hút được các khoản đầu tư vào hạ tầng xanh, năng lượng tái tạo và du lịch sinh thái.
Gia tăng lợi ích kinh tế dài hạn: Mô hình du lịch không phát thải giúp giảm chi phí năng lượng, xử lý rác thải và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Điều này giúp nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp và cộng đồng địa phương theo hướng bền vững.
2.3. Net Zero giúp bảo tồn hệ sinh thái biển và rừng quốc gia Cát Bà
Cát Bà không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là một phần của Khu dự trữ sinh quyển thế giới, được UNESCO công nhận. Hệ sinh thái tại đây bao gồm:
Rừng quốc gia Cát Bà với nhiều loài động thực vật quý hiếm như Voọc Cát Bà, rừng ngập mặn, rừng trên núi đá vôi.
Hệ sinh thái biển với các rạn san hô, thảm cỏ biển và vùng nước lợ, là môi trường sống của nhiều loài sinh vật biển quan trọng.
Việc áp dụng các giải pháp xanh như hạn chế phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, kiểm soát rác thải nhựa, và sử dụng năng lượng sạch sẽ giúp bảo vệ sự cân bằng của hệ sinh thái này, đảm bảo rằng Cát Bà có thể phát triển mà không gây tổn hại đến môi trường tự nhiên.
2.4. Đáp ứng cam kết quốc gia và xu thế toàn cầu
Chính phủ Việt Nam đã đặt mục tiêu đạt Net Zero vào năm 2050 theo cam kết tại COP26. Để thực hiện điều này, các địa phương có tiềm năng như Cát Bà cần tiên phong trong việc giảm phát thải, chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn và phát triển du lịch không carbon.
Theo đuổi mục tiêu này cũng là cách Cát Bà tạo được lợi thế cạnh tranh trong ngành du lịch. Trong bối cảnh du khách ngày càng quan tâm đến môi trường, những điểm đến cam kết Net Zero sẽ có lợi thế hơn trong việc thu hút khách du lịch quốc tế.
2.5. Thúc đẩy sự thay đổi trong cộng đồng địa phương
Không chỉ tác động đến ngành du lịch, xu hướng Net Zero tại Cát Bà còn giúp nâng cao ý thức của cộng đồng về lối sống xanh:
Khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông sạch, như xe điện, xe đạp thay vì xe máy, ô tô sử dụng xăng dầu.
Tăng cường tái chế rác thải, giảm thiểu sử dụng nhựa một lần trong sinh hoạt và kinh doanh.
Nâng cao nhận thức về bảo vệ thiên nhiên, giúp cộng đồng chủ động tham gia vào các hoạt động bảo tồn và phát triển bền vững.
3. Những dự án tiêu biểu thúc đẩy xu hướng Net Zero tại Cát Bà
3.1. Phát triển hạ tầng giao thông xanh
Để giảm thiểu lượng khí thải từ phương tiện giao thông, Cát Bà đang triển khai các giải pháp giao thông bền vững như:
Xe đạp thân thiện với môi trường: Khuyến khích sử dụng xe đạp để di chuyển trong khu vực trung tâm và các điểm du lịch, với hệ thống trạm cho thuê xe đạp thông minh được triển khai rộng rãi.
Tàu du lịch chạy bằng năng lượng tái tạo: Các doanh nghiệp vận tải biển trên đảo đang dần chuyển đổi sang sử dụng tàu điện hoặc tàu chạy bằng năng lượng mặt trời, giảm ô nhiễm nước biển và không khí.
Xe buýt điện và xe điện buggy công cộng: Hệ thống xe điện công cộng được quy hoạch đồng bộ, với các điểm dừng, đỗ và trạm sạc, đảm bảo thuận lợi cho người dân và du khách. Trong giai đoạn thử nghiệm miễn phí (18/4–15/5/2025), 10 xe điện chạy tuyến ga cáp treo Phù Long – Vịnh trung tâm Xanh Island hoạt động liên tục phục vụ đưa đón du khách. Từ 16/5/2025, hệ thống mở rộng lên 20 xe mỗi loại, với tần suất 150 chuyến/ngày, đáp ứng nhu cầu mùa cao điểm.
Hệ thống xe điện thân thiện với môi trường (Ảnh: sưu tầm)
3.2. Phát triển hạ tầng du lịch xanh
Song song với hạ tầng giao thông xanh, hạ tầng du lịch tại Cát Bà cũng đang có bước chuyển mình mạnh mẽ theo định hướng phát triển bền vững, lấy tiêu chí thân thiện môi trường làm kim chỉ nam. Nổi bật trong số đó là hai dự án trọng điểm do Tập đoàn Sun Group đầu tư: Sun World Cat Ba với hệ thống cáp treo Cát Hải – Phù Long và dự án Thành phố Vịnh trung tâm Xanh Island (Xanh Island), được định vị là những hạ tầng du lịch xanh kiểu mẫu tại đảo Ngọc.
Sun World Cat Ba: Trải nghiệm du lịch xanh ngắm trọn đảo ngọc
Hệ thống cáp treo Cát Hải – Phù Long thuộc Sun World Cat Ba không chỉ là điểm nhấn du lịch mà còn là giải pháp giao thông xanh đầy tính chiến lược. Nhờ khả năng vận chuyển lượng lớn du khách mà không phát sinh khí thải như phương tiện đường bộ truyền thống, cáp treo giúp giảm tải xe cá nhân, hạn chế ùn tắc giao thông vào mùa cao điểm và góp phần cắt giảm lượng khí CO₂ phát thải ra môi trường.
Ngoài ra, việc trải nghiệm cáp treo còn đem đến góc nhìn toàn cảnh hùng vĩ của vịnh Lan Hạ, kết hợp du lịch và bảo tồn cảnh quan sinh thái một cách hài hòa.
Xanh Island – Đô thị nghỉ dưỡng sinh thái tiên phong cho mô hình “Net Zero”:
Tiếp nối triết lý phát triển hài hòa cùng thiên nhiên, Sun Group đã ra mắt Thành phố Vịnh trung tâm Xanh Island, dự án đầu tiên do Sun Property phát triển tại Cát Bà với mục tiêu định hình nơi đây trở thành điểm đến du lịch Net Zero đầu tiên của Việt Nam. Tọa lạc tại vị trí đắc địa “trái tim” đảo Ngọc, dự án rộng gần 50ha này được quy hoạch tổng thể với 60% diện tích dành cho không gian xanh và công cộng, hướng đến một môi trường sống trong lành, sinh thái và bền vững.
Dấu ấn xanh bao trùm toàn bộ Xanh Island, thể hiện từ khâu quy hoạch cảnh quan, lựa chọn vật liệu thân thiện với môi trường đến mật độ xây dựng thấp, kết hợp các thiết kế giật cấp giúp tận dụng tối đa hướng nhìn ra biển, đồng thời tạo ra sự thông thoáng, gần gũi với thiên nhiên.
Xanh Island với dấu ấn xanh bao trùm (Ảnh phối cảnh)
3.3. Bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái biển và rừng Cát Bà
Cát Bà đã và đang thực hiện các chương trình bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái quan trọng:
Dự án giám sát và bảo tồn rạn san hô: Triển khai từ năm 2021 đến nay, dự án này góp phần ngăn chặn đà suy thoái của hệ sinh thái rạn san hô tại Cát Bà.
Bảo vệ rừng quốc gia Cát Bà: Việc quản lý và bảo vệ rừng được thực hiện nghiêm ngặt, nhằm duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái trên đảo.
4. Những thách thức và giải pháp để đạt Net Zero tại Cát Bà
Việc thực hiện xu hướng Net Zero tại Cát Bà mang đến nhiều lợi ích về môi trường và kinh tế, nhưng cũng đi kèm với không ít thách thức. Để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0, địa phương cần có những giải pháp cụ thể nhằm khắc phục các khó khăn trong quá trình chuyển đổi.
4.1. Những thách thức khi triển khai Net Zero tại Cát Bà
4.1.4. Hạn chế về quỹ đất phát triển
Diện tích đất bị giới hạn: Cát Bà có diện tích hơn 30.000 ha, trong đó 50% thuộc rừng nguyên sinh và gần 30% là khu bảo tồn thiên nhiên. Điều này khiến quỹ đất dành cho phát triển du lịch, giao thông và cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo trở nên hạn chế.
Cân bằng giữa bảo tồn và phát triển: Việc triển khai các công trình xanh như hệ thống năng lượng tái tạo, giao thông điện, khu du lịch bền vững cần có không gian phù hợp.
4.1.2. Chi phí đầu tư lớn vào hạ tầng xanh
Cơ sở hạ tầng giao thông xanh: Việc thay thế các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch bằng xe điện, xe buýt điện, tàu điện, cáp treo và hệ thống sạc đòi hỏi nguồn vốn đầu tư ban đầu rất lớn.
Phát triển năng lượng tái tạo: Đầu tư vào năng lượng tái tạo và giải pháp lưu trữ năng lượng sạch yêu cầu chi phí cao, chưa kể các rào cản kỹ thuật khi triển khai trên địa hình biển đảo.
4.1.3. Ý thức và thói quen của cộng đồng
Thói quen sử dụng phương tiện cá nhân: Nhiều người dân và du khách vẫn quen sử dụng xe máy, ô tô chạy bằng xăng, gây khó khăn cho việc thay đổi sang phương tiện xanh.
Hành vi tiêu dùng chưa bền vững: Sự phổ biến của nhựa một lần trong sinh hoạt và du lịch khiến lượng rác thải nhựa khó kiểm soát, đòi hỏi các biện pháp quản lý chặt chẽ hơn.
4.2. Giải pháp thúc đẩy Net Zero tại Cát Bà
4.2.1. Tận dụng quỹ đất một cách hiệu quả và khoa học
Quy hoạch thông minh: Tận dụng các khu vực đất trống, bãi đất ven biển để triển khai hạ tầng năng lượng tái tạo, giải pháp năng lượng xanh, tránh ảnh hưởng đến hệ sinh thái.
Mô hình du lịch xanh: tập trung vào các khu nghỉ dưỡng thân thiện với môi trường, được đầu tư, quy hoạch bài bản, đồng bộ. Tránh phát triển du lịch manh mún, nhỏ lẻ, khó kiểm soát.
4.2.2. Huy động nguồn vốn và hỗ trợ tài chính
Hợp tác công - tư: Chính quyền địa phương cần hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ để thu hút đầu tư vào các dự án giao thông xanh, năng lượng tái tạo.
Chính sách ưu đãi: Áp dụng các chính sách hỗ trợ tài chính như giảm thuế, trợ giá cho các doanh nghiệp và hộ dân chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch.
Vay vốn từ quỹ xanh quốc tế: Tận dụng nguồn tài trợ từ các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) để triển khai các dự án Net Zero.
4.2.3. Xây dựng hệ thống giao thông không phát thải
Thay thế phương tiện cá nhân bằng phương tiện công cộng xanh: Đầu tư vào hệ thống xe buýt điện, cáp treo để giảm lượng phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch.
Hỗ trợ chuyển đổi xe điện: Khuyến khích người dân sử dụng xe máy điện, cung cấp chính sách ưu đãi và xây dựng hệ thống trạm sạc thuận tiện.
Tăng cường dịch vụ cho thuê xe đạp: Xây dựng các tuyến đường ưu tiên cho xe đạp, kết nối giữa các khu du lịch sinh thái, bãi biển và khu dân cư.
4.2.4. Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo
Đầu tư vào năng lượng tái tạo: Xây dựng hệ thống năng lượng sạch để cung cấp điện cho các khu nghỉ dưỡng, nhà hàng, khách sạn thay vì sử dụng điện lưới từ nhiên liệu hóa thạch.
Thí điểm hệ thống lưu trữ năng lượng: Áp dụng các công nghệ lưu trữ điện để đảm bảo nguồn cung ổn định, đặc biệt trong điều kiện thời tiết thay đổi.
Khuyến khích sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng: Hỗ trợ doanh nghiệp và hộ gia đình lắp đặt đèn LED, điều hòa tiết kiệm điện và các thiết bị thông minh giúp tối ưu hóa tiêu thụ điện.
4.2.5. Tăng cường quản lý rác thải và kinh tế tuần hoàn
Có giải pháp hạn chế nhựa một lần trong khu du lịch: Tuyên truyền cho người dân và du khách hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần, thay thế bằng các vật liệu sinh học, dễ phân hủy.
Triển khai hệ thống phân loại rác tại nguồn: Xây dựng các trạm thu gom rác tái chế, khuyến khích người dân và doanh nghiệp tham gia phân loại rác ngay từ ban đầu.
Ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn: Tái sử dụng rác thải hữu cơ để sản xuất phân bón sinh học, biến nhựa tái chế thành nguyên liệu xây dựng.
Xu hướng Net Zero tại Cát Bà là bước đi chiến lược giúp hòn đảo này phát triển bền vững, cân bằng giữa kinh tế và môi trường. Với những chính sách phù hợp và sự chung tay của cộng đồng cũng như các doanh nghiệp uy tín, Cát Bà có thể trở thành hình mẫu du lịch xanh hàng đầu Việt Nam.
