1. Tổng quan về cây đa 13 gốc Hải Phòng
1.1. Vị trí địa lý và lịch sử hình thành cây đa 13 gốc
Nằm trong xóm Trại, phường Gia Viên, Hải Phòng, kề cận các di tích lâu đời của vùng đất Cảng, cây đa 13 gốc đã chứng kiến nhiều biến chuyển của lịch sử. Theo các tư liệu, cây đa phát triển trong môi trường tự nhiên đặc biệt khi gốc chính bị gãy ngọn, từ đó hình thành nhiều gốc phụ tạo thành dáng cây độc đáo hiếm có.
Chu vi toàn bộ hệ gốc lên tới hơn 30 m, cho thấy sức sống bền bỉ qua bao thế kỷ của cây đa này. Vị trí thuận tiện, gần khu dân cư sầm uất và các tuyến giao thông giúp cho khách hành hương cũng như khách du lịch dễ dàng đến chiêm bái, trải nghiệm không gian linh thiêng và tham gia các hoạt động tâm linh tại đây.
Cận cảnh cây đa 13 gốc tại Hải Phòng. (Nguồn: Sưu tầm)
1.2. Giá trị văn hóa tâm linh nổi bật
Khu vực này được biết đến là vùng đất giàu truyền thống văn hóa tâm linh. Cây đa 13 gốc trở thành trung tâm gắn kết đời sống tinh thần của cộng đồng, là nơi diễn ra nhiều hoạt động thờ cúng, lễ hội quan trọng. Tán cây rộng lớn như một mái che bảo bọc các công trình tín ngưỡng bên dưới.
Không gian tâm linh này không chỉ đón tiếp người dân Hải Phòng mà còn hấp dẫn tín đồ, du khách từ nhiều nơi. Giá trị văn hóa nổi bật qua tín ngưỡng đa dạng, vừa thờ các vị thần truyền thống, vừa dành chỗ cho những linh hồn không nơi nương tựa, phản ánh sâu sắc nét nhân văn trong đời sống người Việt.
1.3. Vì sao cây đa 13 gốc trở thành điểm đến thu hút năm 2026?
Trong năm 2026, cây đa 13 gốc Hải Phòng được nhiều du khách lựa chọn nhờ sự kết hợp độc đáo giữa lịch sử, văn hóa và tâm linh. Vẻ đẹp ấn tượng của cây cổ thụ cùng với những truyền thuyết hấp dẫn tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt.
Đặc biệt, khi nhu cầu trải nghiệm du lịch tâm linh ngày càng gia tăng, nơi đây trở thành điểm đến dành cho những người tìm kiếm bình an, may mắn. Các lễ hội truyền thống diễn ra sôi nổi với nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc sắc, mang lại cho khách tham quan những kỷ niệm khó quên.
2. Cây đa 13 gốc Hải Phòng thờ ai?
2.1. Đức Thổ Vượng
Trong hệ tín ngưỡng dưới tán cây đa 13 gốc, Đức Thổ Vượng là vị thần được nhân dân tôn kính bậc nhất. Ông được xem là người bảo trợ cho đất đai, giúp mùa màng bội thu, cuộc sống người dân yên ổn. Trong khu vực quanh cây đa có đặt những tấm bia ghi lại sự tích của Đức Thổ Vượng, chứng tỏ truyền thống thờ phụng lâu dài và lòng biết ơn sâu sắc của dân làng.
Theo các văn bản còn lưu giữ, Đức Thổ Vượng là người có công lớn trong việc khai hoang, tạo dựng cuộc sống ổn định cho nhân dân vùng này. Người dân thường tin rằng, nhờ sự phù hộ của ông, miền đất Hải Phòng ngày càng phát triển, đời sống được no đủ. Lễ cúng Đức Thổ Vượng thường được tổ chức vào những ngày đầu tháng, ngày rằm với những lễ vật thanh tịnh và nghi thức trang trọng.
Đền thờ thờ Đức Thổ Vượng ngay dưới gốc cây đa. (Nguồn: Sưu tầm)
2.2. Chúa Năm Phương
Bà Chúa Năm Phương là một trong những vị nữ thần quan trọng thuộc tín ngưỡng tứ phủ, được người dân Hải Phòng tôn vinh là người bảo vệ cuộc sống và công việc làm ăn của vùng đất Cảng. Khi tìm hiểu cây đa 13 gốc Hải Phòng thờ ai, tên tuổi Bà Chúa Năm Phương luôn nhận được sự thành kính đặc biệt.
Theo truyền thuyết, Bà Chúa cùng hai cô hầu từng đi xe kéo qua nhiều nơi ở Hải Phòng, và dừng lại dưới tán cây đa 13 gốc để nghỉ chân. Từ đó, nơi đây trở thành phủ thờ linh thiêng, là một địa điểm thường xuyên diễn ra các nghi lễ thờ tự vào ngày rằm, mùng một và dịp lễ Tết. Người dân đến phủ cầu mong bình an, hạnh phúc, làm ăn hanh thông với lòng thành kính sâu sắc.
2.3. Đền phủ Chúa Bà
Đền phủ thờ Chúa Bà dưới tán cây đa 13 gốc là điểm nhấn tâm linh tiêu biểu, biểu tượng cho sự dồi dào, che chở của các đấng thần linh. Quá trình xây dựng phủ gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu và các truyền thuyết về linh khí tụ hội tại vùng đất này.
Đền phủ mang dáng dấp kiến trúc truyền thống vùng Bắc Bộ với mái cong mềm mại, các họa tiết điêu khắc tinh tế. Bên trong là không gian thờ tự nghiêm trang, với tượng thờ, bàn thờ và các đồ thờ được bài trí cẩn thận. Truyền thuyết kể rằng Chúa Bà linh ứng thường xuyên giúp đỡ người dân khi gặp khó khăn, tạo nên mối liên kết bền chặt giữa di tích và đời sống tâm linh của cộng đồng.
2.4. Các thần linh, cô, cậu, quan, vong hồn không nơi nương tựa
Một nét đặc biệt khi tìm hiểu cây đa 13 gốc Hải Phòng thờ ai chính là nơi đây còn thờ các thần linh, cô cậu, quan hành khiển, đặc biệt là những vong linh chưa có nơi về. Sự thờ cúng này thể hiện tư tưởng nhân văn "lá lành đùm lá rách" sâu sắc của người Việt.
Việc thờ tự đa dạng này cho thấy lòng bao dung, nhân ái của cộng đồng địa phương. Cây đa không chỉ là nơi gửi gắm tâm linh của người sống mà còn là chốn an ủi cho những linh hồn còn lạc bước. Lễ cúng các cô cậu, vong linh thường được tổ chức với mong muốn họ được siêu thoát, đồng thời gửi gắm ước vọng bình an, bảo vệ cho gia đình và cộng đồng.
Đền thờ được lập dưới gốc cây đa. (Nguồn: Sưu tầm)
3. Truyền thuyết dân gian về cây đa 13 gốc Hải Phòng
3.1. Các tích cổ và truyền thuyết nổi bật
Trong kho tàng truyền thuyết liên quan đến cây đa 13 gốc, câu chuyện về Hai Bà Trưng là một trong những tích được nhắc đến rộng rãi. Theo lời kể, khi Hai Bà Trưng cưỡi voi ra trận đánh giặc Nam Hán, đoàn quân từng dừng chân nghỉ bên gốc đa cổ thụ. Khi đó, chú voi đã dùng vòi bẻ ngọn cây để ăn, khiến cây không phát triển cao vút mà lại lan rộng, tạo thành hình dáng đặc biệt hiện nay.
Một câu chuyện khác kể về một vị tướng thời xưa đã buộc ngựa vào gốc đa khi hành quân. Ngựa quá khỏe nên kéo gãy ngọn cây, từ vết gãy đó đã mọc ra nhiều gốc nhỏ, hình thành quần thể 13 gốc như ngày nay. Ngoài ra còn truyền thuyết về ca nương bạc mệnh thời Pháp thuộc, làm tăng thêm phần huyền ảo, linh thiêng cho không gian di tích.
Đền thờ được viết bằng các ký tự Hán nổi bật. (Nguồn: Sưu tầm)
3.2. Tác động của truyền thuyết tới tín ngưỡng thờ tự
Những truyền thuyết kể trên không chỉ là những câu chuyện dân gian mà còn góp phần bồi đắp niềm tin tâm linh tại cây đa 13 gốc. Chúng nâng cao sự kính ngưỡng và tạo nên sức lan tỏa, kéo người dân cùng du khách thập phương tìm đến cầu phúc, cầu bình an.
Các tích cổ giúp cho không gian sân đình và tán đa trở thành nơi giao hòa giữa lịch sử và tâm linh, biểu thị sức sống mãnh liệt của địa phương dưới sự che chở của các vị thần. Nhờ đó, niềm tin của cộng đồng càng thêm bền vững, được duy trì, truyền lại qua nhiều thế hệ.
4. Nghi lễ, lễ hội và trải nghiệm tâm linh tại cây đa 13 gốc năm 2026
4.1. Các nghi lễ chính diễn ra hàng năm
Khi tìm hiểu cây đa 13 gốc Hải Phòng thờ ai, du khách sẽ có cơ hội chứng kiến những nghi lễ tâm linh đặc biệt diễn ra quanh năm. Lễ cúng Đức Thổ Vượng, Chúa Năm Phương cùng các cô cậu, vong linh không nơi nương tựa là những nghi lễ chính, diễn ra định kỳ.
Người dân thường chuẩn bị lễ vật thanh tịnh như hương, hoa, quả và các món truyền thống để dâng cúng dưới gốc đa. Nghi thức khấn vái sử dụng văn khấn cổ truyền, thể hiện sự tôn kính sâu sắc đối với các thần linh. Du khách khi tham dự nghi lễ nên lựa chọn trang phục kín đáo, gọn gàng để phù hợp với không gian linh thiêng này.
Du khách thức hiện nghi thức khấn vái trước đền thờ gốc cây đa. (Nguồn: Sưu tầm)
4.2. Lễ hội đặc sắc, ngày hội truyền thống
Lễ hội đầu năm tại cây đa 13 gốc được tổ chức vào ngày 14 tháng Giêng âm lịch, thu hút đông đảo người dân và du khách tới thắp hương cầu lộc, mong một năm mới thuận lợi. Ngoài ra, vào các ngày vía Chúa Bà, rằm tháng Bảy và dịp Tết, nơi đây cũng trở thành điểm hội tụ cho nhiều hoạt động cộng đồng, nghi lễ cúng tế ý nghĩa.
Các hàng hóa tâm linh phục vụ du khách tới hành hương. (Nguồn: Sưu tầm)
Bên cạnh đó, các tiết mục nghệ thuật truyền thống như diễn xướng dân gian, múa lân, hát văn và rước kiệu cũng được tổ chức sôi động dưới bóng đa, giúp bảo tồn và lan tỏa giá trị di sản của Hải Phòng. Đặc biệt, trong năm 2026, lễ hội tại đây còn được kết nối với các sự kiện lớn của thành phố, góp phần thu hút thêm nhiều du khách và mang lại trải nghiệm phong phú, đa dạng.
Ngoài tham quan Cây đa 13 gốc là biểu tượng gắn liền với lịch sử và đời sống người dân đất Cảng, du khách còn có thể kết hợp khám phá thêm nhiều điểm đến hấp dẫn khác như Khu du lịch Đồ Sơn, bãi biển Cát Cò, hay trải nghiệm cáp treo Sun World Cat Ba là tuyến cáp treo có trụ cao nhất thế giới, mang đến hành trình ngắm trọn vẹn vẻ đẹp kỳ vĩ của vịnh Lan Hạ và quần đảo Cát Bà từ trên cao.
Cây đa 13 gốc Hải Phòng không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn là biểu tượng thiêng liêng trong đời sống văn hóa và tâm linh của người dân đất cảng. Dưới tán đa cổ thụ, bao thế hệ đã gửi gắm niềm tin, lòng biết ơn và khát vọng bình an. Hãy một lần ghé thăm để cảm nhận không gian trầm mặc, linh thiêng nơi đây, lưu giữ cho mình những khoảnh khắc ý nghĩa và chia sẻ trải nghiệm ấy để giá trị di sản tiếp tục lan tỏa đến nhiều người hơn.