1. Tổng quan về hệ thống di tích lịch sử Hải Phòng
Hải Phòng sở hữu nhiều di tích lịch sử nổi tiếng. (Nguồn: Sưu tầm)
Hải Phòng không chỉ nổi bật với những bãi biển đẹp, khu du lịch sinh thái hay ẩm thực đặc sắc mà còn là nơi lưu giữ nhiều di tích lịch sử quý giá, phản ánh chiều sâu văn hóa, lịch sử lâu đời của vùng đất này. Hệ thống di tích lịch sử Hải Phòng trải dài từ trung tâm thành phố đến khu vực ngoại thành, mỗi địa điểm đều mang trong mình câu chuyện riêng, góp phần làm giàu thêm trải nghiệm tham quan cho du khách.
Hải Phòng hiện có nhiều loại hình di tích lịch sử đa dạng, bao gồm dinh thự vua chúa, chùa chiền, đình, đền, lăng mộ, căn cứ kháng chiến, nhà lưu niệm các nhân vật lịch sử. Những công trình này không chỉ là điểm tham quan văn hóa – tâm linh mà còn giúp du khách hiểu rõ hơn về cuộc sống, phong tục tập quán và các giai đoạn lịch sử quan trọng của Hải Phòng.
Các di tích lịch sử ở Hải Phòng được bảo tồn, tu bổ theo đúng giá trị nguyên gốc, giữ nguyên kiến trúc và không gian xưa cũ. Một số địa điểm còn kết hợp với các dịch vụ tham quan, trải nghiệm văn hóa, như tham gia lễ hội truyền thống, nghe kể chuyện lịch sử, thưởng thức ẩm thực dân dã, tạo nên hành trình vừa học hỏi vừa thư giãn cho du khách.
Ngoài giá trị văn hóa – lịch sử, các di tích còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển du lịch Hải Phòng, trở thành những điểm nhấn hút khách khi du lịch miền Bắc. Hệ thống di tích này không chỉ là minh chứng cho lịch sử hào hùng mà còn giúp quảng bá văn hóa đặc trưng của vùng đất cảng đến với du khách trong nước và quốc tế.
2. Danh sách di tích lịch sử Hải Phòng nổi tiếng năm 2025
Hải Phòng không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn sở hữu hệ thống di tích lịch sử phong phú, phản ánh dấu ấn văn hóa và lịch sử lâu đời của vùng đất cảng. Năm 2025, các điểm di tích như Bạch Đằng Giang, Từ Lương Xâm, chùa Dư Hàng hay quần đảo Cát Bà hứa hẹn mang đến cho du khách những trải nghiệm kết hợp giữa lịch sử, tâm linh và vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo.
2.1. Cụm di tích Bạch Đằng Giang
Cụm di tích Bạch Đằng Giang là di tích lịch sử quốc gia quan trọng. (Nguồn: Sưu tầm)
Địa chỉ: phường Bạch Đằng, thành phố Hải Phòng, cách trung tâm khoảng 18 km về phía Đông Bắc.
Cụm di tích Bạch Đằng Giang tọa lạc tại vùng đất Tràng Kênh – Bạch Đằng, là một trong những di tích lịch sử quốc gia quan trọng, ghi dấu ba trận thủy chiến huyền thoại chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.
Nổi bật nhất là các chiến công của Ngô Quyền (938), vua Lê Đại Hành (981) và Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (1288) trên dòng sông Bạch Đằng. Quần thể di tích này còn có tượng đài 3 vị anh hùng dân tộc cao 8m tại Quảng trường Chiến thắng, trở thành điểm check-in nổi tiếng của du khách khi tham quan Hải Phòng.
Điểm đặc biệt của khu di tích Bạch Đằng Giang là nguyên tắc “3 Không” trong du lịch: không thương mại, không thu phí và không rác thải, nhờ vậy mà không gian văn hóa – lịch sử nơi đây vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, mang đến trải nghiệm yên bình và trang nghiêm cho du khách.
2.2. Cụm di tích Từ Lương Xâm
Địa chỉ: Làng Lương Xâm, phường Hải An, thành phố Hải Phòng.
Từ Lương Xâm được biết đến là một trong ba “Linh Từ” của quận Hải An, đồng thời thuộc hệ thống “Tứ Linh Từ” của huyện cổ An Dương. Đây là Từ Cả, nơi đứng đầu trong việc thờ Ngô Quyền – vị tướng tài ba từng chỉ huy trận chiến lịch sử trên sông Bạch Đằng năm 938.
Khi đến tham quan, du khách sẽ được chiêm ngưỡng 25 đạo sắc chính và hơn 20 sắc phong dành cho vua Ngô Quyền, với niên đại từ năm 1522 đến 1924. Ngoài ra, tại nhà Dải Vũ còn lưu giữ 03 chiếc cọc Bạch Đằng – hiện vật minh chứng sống động cho lịch sử hào hùng của dân tộc.
Cụm di tích Từ Lương Xâm không chỉ là điểm tham quan mang giá trị lịch sử mà còn là nơi du khách tìm hiểu về tinh thần chiến đấu, sự kiên cường và trí tuệ của các bậc anh hùng dân tộc.
2.3. Khu tưởng niệm Vương triều Mạc
Địa chỉ: Thôn Cổ Trai, thành phố Hải Phòng
Khu tưởng niệm Vương triều Mạc có tổng diện tích khoảng 2,5 ha, là nơi thờ 5 vị vua triều Mạc từng định đô tại Thăng Long (1527 – 1592). Quần thể được phục dựng công phu với nhiều công trình kiến trúc tinh xảo, kết hợp cùng các cổ vật, đồ thờ quý giá. Du khách có thể chiêm ngưỡng chiêng đồng khắc hình hai con rồng nổi, bình gốm trang trí hình chùa Một Cột, chim hạc, cùng đại hồng chung nặng 1.527 kg.
Điểm nhấn đặc biệt của khu di tích là thanh Định Nam Đao – vũ khí “bách chiến bách thắng” từng thuộc về vua Mạc Đăng Dung, tham gia hàng trăm trận chiến. Đây là đại đao lớn nhất Đông Nam Á với chiều dài 2,55 m, cân nặng 25,6 kg, tuổi đời hơn 500 năm, phần cán dài 1,6 m và lưỡi đao 95 cm, được chế tác từ sắt rỗng.
2.4. Đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
Địa chỉ: Thôn Trung Am, xã Nguyễn Bỉnh Khiêm, thành phố Hải Phòng
Đền Trạng Trình là nơi thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm (còn gọi là Bạch Vân cư sĩ), nhà triết học và văn nhân nổi tiếng của Việt Nam. Được xếp hạng di tích quốc gia năm 1991, đền là điểm đến quan trọng trong hệ thống di sản văn hóa vật thể Hải Phòng.
Tại đây, du khách sẽ bắt gặp bức tượng đá cao 5,7 m, nặng 8,5 tấn uy nghiêm, cùng hai bức phù điêu tinh xảo tái hiện cuộc đời thăng trầm của ông. Kiến trúc và các chi tiết điêu khắc tại đền luôn khiến du khách trầm trồ và mang đến trải nghiệm vừa học hỏi, vừa chiêm ngưỡng giá trị nghệ thuật truyền thống.
2.5. Đình Kim Sơn – Di tích lịch sử Hải Phòng
Địa chỉ: Xã Kiến Hưng, thành phố Hải Phòng
Đình Kim Sơn là công trình kiến trúc tiêu biểu thời Nguyễn, nổi tiếng là nơi thờ Nam Hải Đại Vương và Thiên quan Vũ Muối. Đình còn gắn liền với lịch sử đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, từng là nơi tổ chức mít tinh, biểu tình kêu gọi quần chúng nổi dậy chống Nhật và thực hiện các cuộc phân phát lương thực cho dân nghèo.
Hiện nay, đình Kim Sơn đã được công nhận di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia năm 1986, thu hút đông đảo du khách tham quan, vừa để chiêm ngưỡng kiến trúc truyền thống, vừa tìm hiểu giá trị văn hóa – lịch sử độc đáo của Hải Phòng.
2.6. Chùa Dư Hàng – Di tích lịch sử văn hóa
Chùa Dư Hàng là ngôi chùa linh thiêng lâu đời. (Nguồn: Sưu tầm)
Địa chỉ: Số 121 phố Dư Hàng, thành phố Hải Phòng
Chùa Dư Hàng, hay Phúc Lâm tự, là một trong những ngôi chùa linh thiêng lâu đời, được xây dựng từ thời Tiền Lê. Chùa sở hữu lối kiến trúc cổ đặc sắc và đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1986.
Khuôn viên chùa gây ấn tượng với gác chuông 3 tầng, tòa Phật điện 7 gian, mái đao cong vút, cùng quả chuông đồng lớn mang chữ đề “Phúc Lâm tự chung”, tạo nên một tổng thể kiến trúc trang nghiêm và bề thế, thu hút nhiều du khách và Phật tử đến chiêm bái, tham quan.
2.7. Khu di tích Chùa Đỏ
Địa chỉ: Đường Lê Lai, thành phố Hải Phòng
Chùa Đỏ, còn được biết đến với tên gọi Linh Độ Tự, là một trong những ngôi chùa cổ linh thiêng nhất tại Hải Phòng. Ngôi chùa được lập trên khu bãi bồn cao gần bờ sông, theo truyền thống của dân làng để thờ Phật và cầu siêu cho các vong linh trôi dạt vào sông. Chùa Đỏ không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là điểm đến văn hóa quan trọng, thu hút đông đảo khách hành hương và du khách tham quan.
Kiến trúc của chùa Đỏ đặc sắc với 3 tầng 20 mái, cao 26 m, mang phong cách diêm chồng đấu độc đáo, hiếm thấy trong lịch sử kiến trúc chùa chiền Việt Nam. Sự kết hợp giữa giá trị tâm linh và kiến trúc cổ điển khiến nơi đây trở thành điểm du lịch nổi bật cho những ai yêu thích khám phá văn hóa – lịch sử Hải Phòng.
2.8. Chùa Hang – Đồ Sơn
Địa chỉ: Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng
Chùa Hang là một di tích lịch sử nổi tiếng ở Hải Phòng, đồng thời là chùa thiên tạo lớn tại Đồ Sơn. Ngôi chùa được xây dựng trong một hang đá tự nhiên, cao 3,5 m, rộng 7 m, lòng hang hình thang xuyên sâu vào núi dài khoảng 25 m, phía trong cao 1,2 m, rộng 1,3 m.
Vào năm 1967, tiểu đoàn công binh đã mở rộng cửa hang khoảng 8 m để phục vụ cho việc che giấu tài liệu kháng chiến. Trong quá trình chiến tranh, bệ thờ đá và những bài thơ đề vịnh khắc trên vách hang bị hư hỏng một phần, nhưng chùa vẫn giữ được giá trị lịch sử và tâm linh. Ngày nay, Chùa Hang là điểm du lịch tâm linh kết hợp tham quan thắng cảnh núi non và biển Đồ Sơn, thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước.
2.9. Khu di tích Đền Nghè
Đền Nghè, hay còn gọi là An Biên Cổ Miếu, là một trong những di tích lịch sử cấp quốc gia của Hải Phòng, được Nhà nước công nhận vào năm 1975. Ngôi đền thờ nữ tướng Lê Chân, một người phụ nữ anh hùng, không chỉ có công bảo vệ đất nước mà còn là người khai khẩn vùng đất An Biên – nơi hình thành nên Hải Phòng ngày nay.
Đền Nghè được xây dựng vào đầu thế kỷ 20 và nhanh chóng trở thành trái tim tâm linh quan trọng của thành phố hoa phượng đỏ. Hàng năm, vào các ngày sinh 8/2, ngày hóa 25/12 Âm lịch và ngày khánh hạ 15/8, người dân Hải Phòng đổ về đền Nghè để dâng hương tưởng nhớ công lao của nữ tướng Lê Chân. Đây không chỉ là dịp để cầu bình an, may mắn mà còn là cơ hội thưởng ngoạn khung cảnh thanh tịnh, tìm lại những phút giây thư thái giữa nhịp sống đô thị náo nhiệt.
2.10. Quần đảo Cát Bà
Di chuyển đến đảo Cát Bà dễ dàng với cáp treo Sun World.
Quần đảo Cát Bà là di sản thiên nhiên kết hợp giá trị lịch sử và sinh thái, nằm trong vùng vịnh Lan Hạ nổi tiếng. Nơi đây được UNESCO công nhận về đa dạng sinh học và cảnh quan thiên nhiên. Du khách có thể dễ dàng di chuyển ra đảo bằng cáp treo Sun World, vừa tiết kiệm thời gian, vừa được chiêm ngưỡng toàn cảnh hùng vĩ của vịnh Lan Hạ, những bãi biển cát trắng mịn, rừng ngập mặn và các hang động kỳ thú.
Quần đảo Cát Bà là điểm đến lý tưởng cho các hoạt động du lịch sinh thái, trải nghiệm biển đảo, tham quan hang động, leo núi và khám phá hệ động thực vật phong phú, tạo nên hành trình du lịch độc đáo, kết hợp giữa lịch sử, văn hóa và thiên nhiên tại Hải Phòng.
3. Bảo tồn di tích lịch sử Hải Phòng
Giữ gìn di tích lịch sử Hải Phòng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch. (Nguồn: Sưu tầm)
Hải Phòng là thành phố sở hữu hệ thống di tích lịch sử và văn hóa phong phú, từ các dinh thự, đền chùa đến các địa điểm chiến tích nổi tiếng. Việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử tại đây không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn thúc đẩy du lịch bền vững, nâng cao nhận thức cộng đồng về lịch sử đất Cảng.
3.1. Các biện pháp bảo tồn
Các cơ quan chức năng và chính quyền thành phố đã triển khai nhiều biện pháp bảo vệ di tích, bao gồm:
Tu bổ, phục dựng công trình theo nguyên mẫu, giữ được kiến trúc và giá trị lịch sử gốc.
Cấm xây dựng, khai thác thương mại xung quanh các khu di tích trọng điểm, nhằm tránh phá vỡ cảnh quan và không gian văn hóa.
Giám sát, bảo vệ hiện vật và cổ vật tại các di tích như Tượng đài, chiêng đồng, lư hương, đảm bảo không bị hư hại hay thất lạc.
3.2. Nâng cao nhận thức cộng đồng
Bảo tồn di tích lịch sử Hải Phòng không chỉ dựa vào cơ quan chức năng mà còn cần sự tham gia của cộng đồng và du khách:
Hướng dẫn du khách tuân thủ quy định tham quan, không xả rác, không làm hư hại công trình.
Tổ chức các chương trình giáo dục, tham quan lịch sử tại di tích, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ giá trị văn hóa và lịch sử của Hải Phòng.
3.3. Bảo tồn gắn liền với phát triển du lịch
Việc bảo vệ di tích lịch sử còn giúp Hải Phòng phát triển du lịch lịch sử và văn hóa một cách bền vững:
Xây dựng các tuyến du lịch kết nối nhiều di tích để tăng trải nghiệm cho du khách.
Kết hợp giáo dục lịch sử, trải nghiệm văn hóa và sinh thái, tạo sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách trong nước và quốc tế.
Nhờ những nỗ lực bảo tồn đồng bộ, các di tích lịch sử Hải Phòng ngày càng giữ được vẻ đẹp nguyên vẹn, giá trị văn hóa và ý nghĩa lịch sử, trở thành điểm đến quan trọng cho những ai muốn tìm hiểu lịch sử, văn hóa và truyền thống của thành phố hoa phượng đỏ.
4. Tips tham quan di tích lịch sử Hải Phòng
Tuân thủ quy định chung khi tham quan di tích lịch sử Hải Phòng. (Nguồn: Sưu tầm)
Để chuyến tham quan các di tích lịch sử Hải Phòng trở nên trọn vẹn và ý nghĩa, du khách nên lưu ý một số mẹo hữu ích dưới đây:
Nên mặc trang phục lịch sự, thoải mái để thuận tiện đi bộ và di chuyển. Tránh quần áo quá ngắn hoặc hở hang khi tham quan đền chùa, đình, hay các công trình tôn nghiêm.
Một số di tích đông khách vào các ngày cuối tuần hoặc lễ hội, vì vậy nên lên kế hoạch trước để tránh chen lấn.
Không xả rác, không làm hư hại di tích, giữ gìn cảnh quan và hiện vật tại nơi tham quan.
Tuân thủ các biển báo, hướng dẫn của ban quản lý di tích.
Không leo trèo lên công trình hay cột trụ cổ.
Không sờ vào hiện vật quý hiếm để tránh hư hại.
Giữ trật tự, nói chuyện nhỏ nhẹ, tôn trọng không gian thiêng liêng và lịch sử của di tích.
Với giá trị văn hóa và lịch sử lâu đời, các di tích lịch sử Hải Phòng mang đến cho du khách cơ hội tìm hiểu quá khứ, chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo và trải nghiệm những câu chuyện đặc sắc của thành phố cảng. Tham quan những địa điểm này, bạn không chỉ khám phá lịch sử mà còn cảm nhận được nhịp sống hiện đại hòa quyện với truyền thống. Hãy ghé thăm các di tích lịch sử Hải Phòng trong hành trình 2025 để tận hưởng trải nghiệm học hỏi, tham quan và lưu giữ những khoảnh khắc đáng nhớ.
