1. Tổng quan tháp Tường Long Hải Phòng
1.1. Vị trí đắc địa trên đỉnh núi Long Sơn Đồ Sơn
Tọa lạc tại phường Đồ Sơn, quận Đồ Sơn (Hải Phòng), nằm trên đỉnh núi Long Sơn, tháp Tường Long Hải Phòng đứng uy nghi tại đỉnh núi cao nhất trong dãy Cửu Long, với độ cao 126 m so với mặt nước biển. Vị trí này mở ra tầm nhìn bao quát, giúp du khách có thể ngắm trọn vẻ đẹp của biển Đồ Sơn và thành phố Hải Phòng trong khung cảnh ngoạn mục.
Tháp Tường Long với chiều cao nổi bật. (Nguồn: Báo Nhân Dân)
Long Sơn từ lâu đã được xem là nơi tụ hội linh khí theo quan niệm "tụ sơn tích thủy", hấp thu năng lượng của đất trời. Nhờ đặc điểm này, tháp Tường Long Hải Phòng không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là một trong những điểm hành hương rất được quan tâm tại vùng đất cảng.
1.2. Lịch sử hình thành và ý nghĩa tên gọi Tường Long
Tháp Tường Long Hải Phòng được xây dựng vào năm 1058 dưới thời vua Lý Thánh Tông, thời kỳ Phật giáo Đại Việt phát triển mạnh mẽ. Theo "Đại Việt Sử Lược", vào năm 1059, vua Lý Thánh Tông từng mộng thấy rồng vàng hiện ra trên điện Trường Xuân, xem đó là điềm tốt lành và lấy tên "Tường Long" để đặt cho tháp.
Tên "Tường Long" mang ý nghĩa là "Thấy rồng vàng xuất hiện" hoặc "Rồng vàng hạ thế", tượng trưng cho sự phồn thịnh và phúc lành của triều đại Lý. Tháp Tường Long Hải Phòng không chỉ là một công trình kiến trúc Phật giáo, mà còn giữ vai trò quan trọng về mặt phòng thủ quốc gia, vừa là nơi quan sát bảo vệ bờ biển phía Đông Bắc, vừa thể hiện rõ nét chủ quyền của nước Đại Việt.
2. Đặc điểm kiến trúc nổi bật của tháp Tường Long Hải Phòng
Kiến trúc nguyên gốc của tháp Tường Long Hải Phòng mang dáng vẻ chân vuông, đáy phẳng, các tầng nối tiếp nhau thu nhỏ dần về phía trên, phản ánh đậm nét ảnh hưởng nghệ thuật Phật giáo thời Lý. Không gian bên trong tháp được thiết kế rỗng, tạo nên sự linh thiêng, với tượng Phật A Di Đà đặt trên tòa sen đá, là tâm điểm của toàn bộ công trình.
Nét độc đáo nhất của tháp là phần đế với hình hoa sen ngược và chân tảng sử dụng đá xanh nguyên khối. Phần bệ tháp được điểm xuyết bởi các hoa văn hình nấm, lá đề, hoa cúc, cùng với các đầu rồng đất nung và hình chim thần Kinnara, đây là những yếu tố tạo nên dấu ấn đặc trưng của mỹ thuật thời Lý. Các chi tiết này không chỉ mang vẻ đẹp thẩm mỹ mà còn phản ánh tư duy tôn giáo tinh tế của người xưa.
Sau khi hoàn tất việc phục dựng vào cuối năm 2017, tháp Tường Long Hải Phòng được xây dựng với 9 tầng, chiều cao hơn 37 m. Lớp tường ngoài sử dụng gạch gốm trang trí với các họa tiết rồng, phượng và hoa sen uốn lượn, mô phỏng sát với nguyên mẫu xưa. Ở tầng thứ nhất đặt tượng Phật A Di Đà bằng đá, giữ vị trí trung tâm trong không gian thờ tự.
Cận cảnh hoa văn độc đáo được điêu khắc trên tháp. (Nguồn: Sưu tầm)
3. Di sản khảo cổ và hiện vật tại Tháp Tường Long
3.1. Những minh chứng niên đại thời Lý
Hoạt động khai quật khảo cổ tiến hành tại khu vực tháp Tường Long Hải Phòng đã mang lại nhiều hiện vật nguyên bản có niên đại xác định từ thời Lý. Phần nền tháp được xây giật 3 cấp, các viên gạch in nổi chữ Hán cổ cùng chân tảng và các mảnh bệ tượng là những minh chứng khảo cổ giá trị.
Các văn bản bằng chữ Hán xuất hiện trên gạch và hiện vật đã góp phần xác định thời gian xây dựng tháp dưới triều vua Lý Thánh Tông. Qua từng giai đoạn lịch sử, tháp Tường Long Hải Phòng đã được tu sửa vào các thời Trần, Lê, Nguyễn, hình thành nên một quần thể di sản có chiều sâu văn hóa đặc biệt.
Viên gạch xây tháp đều có hàng chữ nổi bằng chữ Hán: “Lý gia đệ tam đế Thái Bình tứ niên tạo”. (Nguồn: Báo Nhân Dân)
3.2. Những hiện vật quý giá còn lưu giữ
Chân tảng bằng đá xanh nguyên khối, được chạm khắc hoa sen và nhiều biểu tượng nghệ thuật truyền thống, là một trong những hiện vật đặc sắc của tháp Tường Long Hải Phòng. Các tượng đất nung mang hình rồng, phượng, chim Kinnara cùng các họa tiết hoa sen, hoa lá, hoa cúc được điêu khắc sinh động, phản ánh rõ nét kỹ thuật chế tác tài hoa của nghệ nhân thời Lý.
Gạch trang trí là loại hiện vật nổi bật khác, gồm các viên gạch xây, gạch ốp và gạch bông với hoa văn và chữ nổi trên chất liệu đất nung. Đặc trưng này thể hiện kỹ thuật xây dựng độc đáo thời Lý. Hoa văn rồng mào, đầu rồng dài, miệng rộng, phượng hoàng và hoa sen thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng Phật giáo và văn hóa bản địa.
Những di vật còn sót lại tại tháp Tường Long. (Nguồn: Báo Nhân Dân)
3.3. Giá trị quốc gia và đánh giá chuyên gia
Vào năm 2005, tháp Tường Long Hải Phòng đã được Bộ Văn hóa và Thông tin công nhận là Di tích Quốc gia, khẳng định vị trí trên bản đồ di sản Việt Nam. Việc xếp hạng này được dựa trên giá trị khảo cổ và lịch sử văn hóa đặc biệt của công trình.
Nhiều chuyên gia nghiên cứu nhận định tháp Tường Long Hải Phòng là biểu tượng đặc sắc của kiến trúc Phật giáo thời Lý, phản ánh đỉnh cao tư duy nghệ thuật của triều đại này. Di tích mang ý nghĩa sâu rộng về lịch sử, văn hóa, tâm linh và đóng vai trò quan trọng trong kho tàng khảo cổ học của dân tộc.
4. Trải nghiệm Tháp Tường Long cùng hành trình quanh Đồ Sơn
Tháp Tường Long Hải Phòng là điểm đến tâm linh đặc biệt, thu hút đông đảo phật tử và du khách hành hương trong những ngày đầu năm mới. Các lễ hội Phật giáo, nghi lễ cầu an, cầu may dịp xuân diễn ra trong không gian trang nghiêm, mang đậm nét truyền thống của người dân địa phương.
Tháp Tường Long thu hút khách du lịch đến tham quan. (Nguồn: An ninh Hải Phòng)
Khi đến tháp Tường Long Hải Phòng vào dịp lễ hội, du khách không chỉ được đắm mình trong bầu không khí linh thiêng mà còn có cơ hội tận hưởng cảnh sắc thiên nhiên núi non và biển cả Đồ Sơn. Âm vang tiếng chuông chùa hòa quyện giữa không gian rộng lớn tạo nên cảm giác yên bình, thư thái cho tâm hồn mỗi người.
Chuyến đi đến tháp Tường Long Hải Phòng có thể kết hợp với nhiều điểm đến hấp dẫn tại Đồ Sơn. Khu du lịch Đồ Sơn nổi tiếng với các bãi biển, khu nghỉ dưỡng, biệt thự cổ cùng lễ hội chọi trâu truyền thống vào mỗi mùa thu.
Với những du khách muốn nối dài hành trình khám phá, Cát Bà là lựa chọn lý tưởng để tiếp nối trải nghiệm. Hành trình đến đảo bằng cáp treo Sun World Cat Ba sẽ mang lại cảm giác ấn tượng, khi du khách được chiêm ngưỡng toàn cảnh vịnh biển xanh ngắt và dãy núi đá vôi hùng vĩ từ trên cao.
Du khách hào hứng trải nghiệm cáp treo Sun World Cat Ba.
Ẩm thực Đồ Sơn với các món hải sản tươi như tu hài, cá song, tôm hùm, cùng đặc sản bánh đa cua, nem cua bể góp phần làm nên sự đa dạng trong trải nghiệm du lịch. Tản bộ trên bãi biển, khám phá các di tích lịch sử và cùng hòa mình vào không khí sôi động của lễ hội biển miền Bắc sẽ tạo nên một chuyến đi trọn vẹn và nhiều dấu ấn đẹp.
Tháp Tường Long Hải Phòng không chỉ lưu giữ dấu ấn vàng son thời Lý mà còn mang đến hành trình chiêm nghiệm đầy cảm xúc giữa thiên nhiên Đồ Sơn. Hãy lên kế hoạch ghé thăm, khám phá và cảm nhận niềm tự hào về một di sản Phật giáo linh thiêng giữa lòng Hải Phòng năm 2026.
