1. Chùa Hàng Hải Phòng là gì? Một hay hai ngôi chùa?
Chùa Hàng Hải Phòng có lịch sử lâu đời của thành phố. (Nguồn: Sưu tầm)
Chùa Hàng Hải Phòng là cụm từ thường gây nhầm lẫn cho nhiều du khách, bởi thực tế có hai ngôi chùa khác nhau mang tên gần giống: chùa Dư Hàng ở trung tâm thành phố và chùa Hang (Cốc Tự) tại quận Đồ Sơn. Cả hai đều là những công trình linh thiêng, gắn liền với lịch sử và văn hóa Phật giáo lâu đời của Hải Phòng, nhưng mỗi nơi lại mang dấu ấn riêng về kiến trúc, vị trí và giá trị tâm linh.
1.1. Chùa Hàng Hải Phòng thường chỉ chùa nào?
Khi nhắc đến chùa Hàng Hải Phòng, hầu hết người dân địa phương đều nghĩ ngay đến chùa Dư Hàng, hay còn gọi là Phúc Lâm Tự, nằm trên phố Chùa Hàng, Lê Chân. Đây là một trong những ngôi chùa cổ kính và có lịch sử lâu đời của thành phố, xuất hiện từ thời Tiền Lê.
Tên gọi “Chùa Hàng” bắt nguồn từ địa danh Dư Hàng Kênh, trong đó chữ “Hàng” thể hiện vùng đất trù phú, thịnh vượng. Ngôi chùa tọa lạc tại số 121 Chùa Hàng, phường Hồ Nam, là điểm đến quen thuộc của người dân địa phương trong các dịp lễ Phật hoặc ngày rằm.
Tuy nhiên, nhiều du khách dễ nhầm với chùa Hang (Cốc Tự) tại Đồ Sơn. Ngôi chùa này nổi bật với kiến trúc xây dựng trong lòng hang đá tự nhiên, gắn liền với truyền thuyết về nhà sư Ấn Độ và dấu mốc Phật giáo sơ khai tại Việt Nam. Sự nhầm lẫn xuất phát từ cách phát âm gần giống giữa “Hàng” và “Hang”, trong khi mỗi ngôi chùa lại sở hữu vị trí, kiến trúc và giá trị lịch sử riêng biệt.
1.2. Phân biệt nhanh: Chùa Dư Hàng và chùa Hang
Để phân biệt chùa Dư Hàng và chùa Hang Hải Phòng, du khách nên chú ý một số điểm nhận biết nổi bật. Chùa Dư Hàng tọa lạc ngay trung tâm thành phố Hải Phòng, dễ dàng di chuyển bằng xe máy, ô tô hay phương tiện công cộng. Ngôi chùa thu hút với kiến trúc thuần Việt, gồm lầu chuông, vườn tháp, sân vườn rộng rãi, là điểm đến quen thuộc của người dân và du khách.
Trong khi đó, chùa Hang (Cốc Tự) nằm trên núi Vạn Tác, Đồ Sơn, cách trung tâm thành phố khoảng 20 km. Chùa Hang nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, hang đá dài 25 m tạo không gian tâm linh độc đáo, khác hẳn với các ngôi chùa truyền thống.
Về lịch sử hình thành, chùa Hang được cho là xuất hiện từ thế kỷ II trước Công nguyên, liên quan đến nhà sư Bần từ Thiên Trúc truyền bá Phật giáo vào Việt Nam. Ngược lại, chùa Dư Hàng ra đời vào thời Tiền Lê (980-1009) và từng là trung tâm của thiền phái Trúc Lâm tại Hải Phòng, giữ vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh và văn hóa địa phương.
2. Khám phá chùa Hàng (chùa Dư Hàng Lê Chân) – Phúc Lâm Tự
Chùa Hàng Hải Phòng là di tích lịch sử – văn hóa địa phương. (Nguồn: Sưu tầm)
Chùa Hàng Hải Phòng, hay còn gọi là chùa Dư Hàng – Phúc Lâm Tự, là một trong những ngôi chùa cổ kính và linh thiêng bậc nhất đất Cảng. Nơi đây không chỉ là điểm hành hương quen thuộc của người dân địa phương mà còn là di tích lịch sử – văn hóa quan trọng, lưu giữ dấu ấn của thiền phái Trúc Lâm và nét đẹp kiến trúc Phật giáo truyền thống Việt Nam.
2.1. Vị trí, cách di chuyển đến chùa Hàng Hải Phòng
Chùa Hàng Hải Phòng tọa lạc tại số 121 Chùa Hàng, Lê Chân, cách trung tâm thành phố khoảng 3 km, thuận tiện cho mọi du khách.
Di chuyển tới chùa rất dễ dàng, đặc biệt với những ai xuất phát từ khu vực Nhà hát lớn Hải Phòng, chỉ mất khoảng 10 phút bằng taxi hoặc xe máy theo lộ trình Trần Hưng Đạo – Phan Đăng Lưu – Chùa Hàng.
Ngoài ra, các tuyến xe buýt nội thành cũng dừng gần ngã ba Chùa Hàng, phù hợp cho những người ưu tiên sử dụng phương tiện công cộng. Xung quanh chùa có nhiều bãi gửi xe máy và ô tô với mức phí dao động từ 10.000 – 30.000 VNĐ tùy loại phương tiện, đảm bảo sự thuận tiện cho du khách khi tham quan.
2.2. Lịch sử và truyền thống chùa Dư Hàng
Phúc Lâm Tự, hay còn gọi là chùa Hàng Hải Phòng, được xây dựng từ thời Tiền Lê (khoảng năm 980-1009), gắn liền với lịch sử phát triển của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Ngôi chùa từng đón tiếp các vị tổ sư nổi tiếng, trong đó có Trần Nhân Tông, từng dừng chân giảng pháp tại đây.
Chùa Dư Hàng trải qua nhiều lần trùng tu lớn nhỏ, nổi bật là đợt tu sửa năm 1672 dưới triều Hậu Lê, tiếp theo là các lần trùng tu vào năm 1899 dưới thời vua Thành Thái, năm 1917 và nhiều lần khác trong thế kỷ XX, giữ gìn kiến trúc truyền thống và giá trị lịch sử.
Điểm đặc biệt của chùa là từng là nơi tổ chức hoạt động cách mạng bí mật của Đảng Cộng sản Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945, góp phần làm phong phú thêm ý nghĩa lịch sử bên cạnh giá trị tâm linh.
Ngày nay, chùa Dư Hàng được công nhận là di tích lịch sử quốc gia, thu hút đông đảo Phật tử và du khách đến tham quan và hành lễ, đặc biệt trong dịp giỗ tổ Trúc Lâm (2-3 tháng 11 âm lịch) và nhiều lễ hội truyền thống khác, trở thành điểm đến văn hóa – tâm linh nổi bật tại Hải Phòng.
2.3. Kiến trúc và không gian chùa Hàng Hải Phòng
Khi bước chân vào chùa Hàng Hải Phòng, du khách ấn tượng ngay với kiến trúc cổ truyền Việt Nam đặc sắc: các cột gỗ vững chắc, hoa văn chạm khắc tinh xảo và mái chùa cong mềm mại uy nghi. Lầu chuông, nhà thờ và các hạng mục kiến trúc xung quanh tạo nên một tổng thể vừa trầm mặc, vừa trang nghiêm.
Chùa còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá từ các thời kỳ Lê, Trần, như tượng Phật chạm khắc tinh tế, tượng Trúc Lâm Tam Tổ và chuông đồng cổ. Các bia đá ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử, phản ánh dòng chảy phát triển văn hóa – tâm linh của thành phố Hải Phòng.
Khuôn viên chùa rộng rãi, với vườn tháp yên tĩnh và những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi, mang đến không gian thư thái. Đây là địa điểm lý tưởng cho những người yêu thích nghệ thuật kiến trúc Phật giáo và muốn lưu giữ những khoảnh khắc đáng nhớ qua những bức ảnh đầy ấn tượng.
2.4. Giá trị văn hóa tâm linh và hoạt động nổi bật
Chùa Hàng Hải Phòng là một trung tâm tôn giáo quan trọng của thành phố cảng, nổi bật với các nghi lễ và hoạt động Phật giáo đặc sắc. Hàng năm, lễ giỗ tổ Trúc Lâm diễn ra vào ngày 2-3 tháng 11 âm lịch thu hút đông đảo Phật tử từ khắp nơi về tham dự. Bên cạnh đó, lễ Vu Lan báo hiếu cũng được tổ chức trang nghiêm, với không gian chùa tràn ngập hương trầm và tiếng tụng kinh vang vọng, mang đến cảm giác thanh tịnh, sâu lắng.
Ngoài các dịp lễ lớn, chùa thường xuyên tổ chức buổi tọa đàm Phật pháp, khóa tu ngắn hạn và các chương trình thiện nguyện, góp phần gắn kết cộng đồng Phật tử. Những hoạt động này không chỉ bảo tồn giá trị tâm linh truyền thống mà còn tạo cầu nối hài hòa giữa đời sống văn hóa hiện đại và tinh thần Phật giáo.
3. Trải nghiệm chùa Hang Hải Phòng (Cốc Tự – Đồ Sơn)
Chùa Hang Hải Phòng là ngôi chùa cổ với kiến trúc độc đáo. (Nguồn: Sưu tầm)
Chùa Hang Hải Phòng (Cốc Tự – Đồ Sơn) là một trong những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, nổi tiếng với kiến trúc nằm sâu trong lòng núi đá hướng ra biển Đông. Nơi đây không chỉ mang giá trị tâm linh thiêng liêng mà còn là minh chứng sống động cho hành trình du nhập và phát triển của Phật giáo tại Việt Nam, hòa quyện giữa vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và dấu ấn văn hóa cổ xưa.
3.1. Vị trí và đường đi đến chùa Hang Hải Phòng
Cốc Tự (chùa Hang Hải Phòng) tọa lạc tại khu 1, Đồ Sơn, cách trung tâm thành phố khoảng 20 km về phía đông nam. Ngôi chùa nằm trên sườn núi Vạn Tác, hướng ra biển Đông, mang đến cho du khách tầm nhìn toàn cảnh cảnh sắc biển cả hòa quyện núi non hùng vĩ.
Từ trung tâm Hải Phòng, du khách có thể đi theo đường Phạm Văn Đồng để đến Đồ Sơn, rất thuận tiện. Có thể lựa chọn xe buýt công cộng đến Đồ Sơn, sau đó tiếp tục bằng taxi hoặc xe điện để lên chùa. Với phương tiện cá nhân, thời gian di chuyển chỉ khoảng 30-40 phút.
Đoạn cuối để đến Cốc Tự là một quãng đi bộ khoảng 100 m trên đường dốc núi. Dù hơi vất vả, nhưng trải nghiệm tự mình chinh phục không gian chùa Hang trong lòng núi đá sẽ mang đến cảm giác đáng nhớ và thú vị.
3.2. Lịch sử, truyền thuyết về chùa Hang Đồ Sơn
Chùa Hang Hải Phòng được cho là hình thành từ thế kỷ II trước Công nguyên, trở thành một trong những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam. Truyền thuyết kể rằng vị sư Bần đến từ Thiên Trúc (Ấn Độ) đã chọn hang đá nơi đây làm chốn tu hành, giảng đạo và truyền bá Phật pháp.
Trong thời gian tu hành, sư Bần sống ẩn dật trong hang, hướng dẫn dân làng các bài thuốc quý và giáo lý đạo Phật. Khi viên tịch, ngài được dân chúng thờ phụng, tôn kính như một bậc thánh.
Ngoài ra, chùa Hang còn liên quan đến câu chuyện về Chử Đồng Tử, một trong Tứ bất tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, người được cho là từng học đạo từ sư Bần tại đây.
Nhiều nhà nghiên cứu xem chùa Hang là minh chứng quan trọng cho sự du nhập của Phật giáo vào Việt Nam, mở ra dòng chảy lịch sử tôn giáo lâu đời. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, ngôi chùa vẫn giữ nguyên giá trị tâm linh và vẻ đẹp kiến trúc thiên tạo độc đáo, thu hút du khách và Phật tử tới tham quan, chiêm bái.
3.3. Kiến trúc thiên tạo độc đáo, không gian chùa Hang
Chùa Hang Hải Phòng gây ấn tượng mạnh với kiến trúc độc đáo nằm trong hang đá tự nhiên dài 25 m, bên trong phân thành hai tầng bậc thềm, cao nhất 1,2 m và rộng 1,3 m ở phần sâu nhất. Khi bước vào, du khách sẽ cảm nhận ngay không khí tĩnh lặng, trầm mặc, mang đậm nét linh thiêng.
Các hạng mục kiến trúc hiện đại gồm ba tầng: tầng bếp dưới cùng, tòa Tam Bảo ở giữa và Tây Phương điện trên cùng. Sự phân tầng này phản ánh triết lý "tiền Phật – hậu Thần", hòa quyện giữa Phật giáo và tín ngưỡng dân gian, tạo nên nét độc đáo hiếm nơi nào có được.
Chùa Hang hòa mình với thiên nhiên xung quanh, từ đây du khách có thể phóng tầm mắt ra biển Đông rộng lớn, tận hưởng cảm giác bình yên, thoáng đãng. Những ngày trời quang, ánh hoàng hôn chiếu rực rỡ trên mặt biển càng làm tăng thêm vẻ đẹp huyền ảo, để lại ấn tượng khó phai trong lòng người tham quan.
Sự kết hợp hài hòa giữa khối đá nguyên sơ và kiến trúc Phật giáo đã tạo ra một không gian tâm linh hiếm có, mang dấu ấn đặc biệt trong hệ thống các di tích tôn giáo tại Việt Nam.
3.4. Trải nghiệm du lịch, văn hóa tại chùa Hang
Hành trình khám phá chùa Hang Hải Phòng mang đến trải nghiệm khác biệt so với các ngôi chùa truyền thống. Hang đá tự nhiên kết hợp với ánh sáng le lói tạo không gian thiền định, giúp du khách cảm nhận sự thanh tịnh và tĩnh lặng sâu sắc.
Nhiều người lựa chọn kết hợp tham quan chùa Hang với trải nghiệm tại Đồ Sơn, đi dạo trên bãi biển, thưởng thức hải sản tươi sống hoặc tham gia các hoạt động vui chơi ven biển.
Các lễ hội tại chùa Hang thường đậm nét văn hóa dân gian, như lễ cầu an đầu năm, hội mùa xuân và các nghi lễ truyền thống, thu hút cả Phật tử lẫn du khách yêu thích tìm hiểu văn hóa, tín ngưỡng địa phương.
Đặc biệt, chùa Hang là điểm đến lý tưởng cho những ai đam mê nhiếp ảnh. Từ cửa hang nhìn ra biển, các bậc đá và khung cảnh hoàng hôn rực rỡ đều là những góc chụp ấn tượng. Sự tĩnh mịch và linh thiêng nơi đây mang đến trải nghiệm tâm linh sâu sắc, khó quên cho bất kỳ ai ghé thăm vùng biển Đồ Sơn.
4. Kinh nghiệm và lưu ý khi tham quan chùa Hàng Hải Phòng
Du khách ăn mặc lịch sự khi ghé thăm các ngôi chùa. (Nguồn: Sưu tầm)
Khi ghé thăm chùa Hàng Hải Phòng, du khách không chỉ đến để chiêm bái, mà còn để cảm nhận không gian thanh tịnh và giá trị văn hóa lâu đời của ngôi cổ tự giữa lòng thành phố cảng. Để hành trình tâm linh thêm trọn vẹn và ý nghĩa, việc chuẩn bị trang phục, ứng xử và tuân thủ quy định tại chùa là điều vô cùng quan trọng.
Để chuyến tham quan chùa Hàng Hải Phòng trọn vẹn, du khách nên chú ý về trang phục và thái độ khi đến nơi linh thiêng. Trang phục nên kín đáo, lịch sự như áo dài tay, quần dài nhã nhặn; tránh mặc quần áo quá ngắn hoặc màu sắc quá sặc sỡ.
Khi ở trong khuôn viên chùa, hãy giữ phong thái tôn nghiêm, hạn chế nói chuyện to, cười lớn hay gây ồn ào. Tham gia các nghi thức lễ Phật cần thực hiện đúng quy cách truyền thống với lòng tôn kính.
Một số lưu ý quan trọng khác gồm không mang đồ ăn có mùi tanh, không hút thuốc, và khi xin lộc Phật nên thể hiện sự thành tâm, biết ơn. Nếu muốn chụp ảnh trong khu vực thờ tự, du khách nên hỏi ý kiến ban quản lý để tôn trọng không gian linh thiêng.
Tại chùa Dư Hàng (chùa Hàng), những góc chụp lý tưởng bao gồm khu vườn tháp cổ, lầu chuông, cổng tam quan trang trọng và hàng cây xanh rợp bóng mát trong sân vườn, tạo nên phông nền hoàn hảo cho ảnh lưu niệm.
5. Gợi ý kết hợp du lịch văn hóa khi khám phá chùa Hàng Hải Phòng
Du lịch Cát Bà tiện lợi với cáp treo Sun World. (Nguồn: Sưu tầm)
Kết hợp tham quan chùa Hàng Hải Phòng cùng các điểm đến văn hóa – du lịch biển là lựa chọn tuyệt vời để trải nghiệm trọn vẹn vẻ đẹp tâm linh và thiên nhiên thành phố cảng. Hành trình này mang đến sự cân bằng giữa tĩnh tại, thanh bình nơi cửa Phật và không khí sôi động, khoáng đạt của vùng biển Đồ Sơn – Cát Bà.
Một hành trình khám phá văn hóa và tâm linh tại Hải Phòng lý tưởng có thể bắt đầu vào buổi sáng tại chùa Hàng (Dư Hàng). Sau 1-2 giờ tham quan, lễ Phật và chiêm bái, du khách có thể di chuyển nhanh chóng bằng taxi hoặc xe buýt đến Đồ Sơn chỉ trong 30-40 phút.
Tại Đồ Sơn, chùa Hang (Cốc Tự) hứa hẹn mang đến trải nghiệm độc đáo với kiến trúc hang đá thiên nhiên dài 25 m và không gian linh thiêng hòa quyện cùng cảnh biển, núi non. Sau khi tham quan, bạn có thể thưởng thức các món hải sản tươi ngon tại các nhà hàng ven biển, vừa thư giãn vừa khám phá ẩm thực địa phương.
Nếu lịch trình kéo dài 2 ngày 1 đêm, du khách có thể tiếp tục hành trình đến đảo Cát Bà. Chỉ mất chưa đầy 15 phút đi cáp treo Sun World từ đất liền ra đảo, bạn có thể tắm biển, chèo kayak, khám phá các hang động hoặc tham quan rừng quốc gia Cát Bà, tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ kết hợp nghỉ dưỡng biển.
Chùa Hàng Hải Phòng và chùa Hang Đồ Sơn mang đến cho du khách trải nghiệm văn hóa và tâm linh độc đáo giữa không gian yên bình. Năm 2025, tham quan hai ngôi chùa này là cơ hội để tìm hiểu giá trị lịch sử, kiến trúc đặc trưng và hòa mình vào những lễ hội truyền thống. Đây chắc chắn là điểm dừng chân lý tưởng cho hành trình khám phá Đồ Sơn và Hải Phòng.